Żyjemy w czasach, kiedy informacje są na wyciągnięcie ręki. Jednak poza dostępnością treści, równie istotne jest ich prawidłowe przekazywanie. To właśnie posiadanie umiejętności miękkich wpływa na sposób i jakość porozumiewania się i funkcjonowania jednostki w społeczeństwie.
Umiejętności miękkie to nic innego jak zbiorcza nazwa kompetencji osobistych, społecznych, interpersonalnych i komunikacyjnych, które wynikają z cech osobowości danej jednostki. Są to pewnego rodzaju umiejętności życiowe umożliwiające jednostce skuteczne radzenie sobie z wymaganiami i wyzwaniami życia codziennego. Części kompetencji możemy się nauczyć, ale są też takie, które są wrodzone i nie podlegają treningowi. Co istotniejsze, umiejętności miękkie odgrywają coraz ważniejszą rolę na rynku pracy.
Osobowość a umiejętności miękkie
Osobowość i charakter są bezpośrednio powiązane z kompetencjami miękkimi. Zgodnie z psychologiczną definicją osobowość, to zestaw elementów (funkcji) naszej psychiki i zachowań, poprzez które każda osoba odróżnia się od innych. Z kolei charakter to pewien element osobowości, który stanowi jego „trzon”. Charakter może się zmieniać, jednak jego podstawowy budulec pozostaje taki sam. Sposób reagowania na bodźce, zasady, czy siła woli to podstawy, które nie ulegają przeobrażeniom. Na charakter składają się także określone cechy, które kształtowane są przez różne czynniki. Są to m.in.: sposób wychowania, środowisko społeczno-kulturowe, doświadczenia, ale także dziedziczone z pokolenia na pokolenie geny. Wszystkie te elementy przenikają się wzajemnie, tworząc uniwersalną jednostkę. Kompetencje miękkie mają więc subiektywną naturę, która powstała w obliczu różnych doświadczeń, obserwacji i sytuacji jednostki.
Umiejętności miękkie, czyli jakie?
Kompetencje miękkie przydatne są w życiu codziennym, ale także niemal na każdym stanowisku pracy. Co więcej, pracodawcy przychylniej patrzą na osobę, która owe umiejętności ma wyjątkowo rozwinięte. Pracownik jest tym cenniejszy, im lepiej potrafi reagować na zmiany i adaptować się do nowego środowiska.
Wśród umiejętności miękkich możemy wyróżnić przede wszystkim:
- Komunikatywność, czyli sposób porozumiewania się z drugim człowiekiem. Jest to umiejętność sprawnego i jasnego przekazywania i odbierania komunikatów za pomocą znaków werbalnych i niewerbalnych. Prawidłowej komunikacji można się nauczyć.
- Asertywność, czyli sztuka posiadania i wyrażania własnego zdania. Asertywność uwzględnia także odmowę i akceptację opinii innych.
- Samodzielność, czyli umiejętność pracy indywidualnej. Osoby samodzielne prowadzą działania „na własną rękę”, mając jednocześnie świadomość ich konsekwencji.
- Kreatywność, czyli zdolność do tworzenia czegoś nowego. Kreatywność pozwala na wyjście poza schematy.
- Elastyczność, czyli umiejętność dostosowywania się do sytuacji. Jest to pewnego rodzaju sztuka pójścia na kompromis, kiedy okoliczności tego wymagają. Praca w grupie wyjątkowo często wymaga kompromisów, które pomagają w realizacji wspólnych celów.
- Uważność, czyli zdolność zauważania tego, co dzieje się dookoła nas.
- Zarządzanie czasem, czyli odpowiednie organizowanie czasu. To kwestia ustalenia priorytetów oraz delegowania zadań. Sprawdź nasz artykuł Zadaniowy czas pracy i dowiedz się więcej, jak go wdrożyć.
Kompetencje twarde kontra kompetencje miękkie
Twarde umiejętności to takie, które nabywamy w toku nauki, na przykład w szkole, na studiach, w pracy czy podczas szkoleń. Możemy śmiało powiedzieć, że jest to zestaw wiedzy i umiejętności, na który sami zapracowaliśmy i którym możemy się łatwo pochwalić. Miękkie umiejętności natomiast mówią więcej o osobie, jej sposobie zachowywania się i psychice. Stąd znacznie trudniej jest je mierzyć i poddawać weryfikacji.
Czy można rozwijać kompetencje miękkie?
To zależy. Każdy z nas urodził się już z pewnymi cechami, które definiują naszą naturę. Specyfika własnego „ja” jest bardzo trudna do zmiany, a czasem wręcz niemożliwa. Jednak pewne miękkie umiejętności można nabyć poprzez specjalny trening. Przed jego rozpoczęciem warto przeanalizować obecny poziom tych zdolności i przygotować się pod względem merytorycznym. Sama wiedza i bezczynna postawa nie pomogą – poza teorią liczy się także praktyka. Specjaliści od spraw coachingowych twierdzą, że trening jest zwykle naturalnym efektem toku życia i pracy jednostki. Chcąc poprawić swoje umiejętności miękkie, można skorzystać także z bogatej bazy szkoleń.
Trening kompetencji miękkich trwa całe życie. To umiejętności uniwersalne, które wyrabiamy przede wszystkim podczas pracy zawodowej. Warto więc wybrać taką, która nie będzie nas ograniczać, a wręcz przeciwnie – pomoże nam się rozwijać. Z pewnością w samodoskonaleniu pomagają odpowiedni ludzie, atmosfera, ale także miejsce pracy. Biuro, to przestrzeń, w której powinniśmy się czuć swobodnie i bezpiecznie. Gdy brakuje nam stabilnego gruntu, niechętnie wchodzimy w interakcje z innymi, niechętnie zmieniamy też nasze przyzwyczajenia.
Reasumując powyższe rozważania: część umiejętności miękkich można doskonalić, a część z nich pozostaje niezmienna. Rozwój kompetencji miękkich jest trudny, ale możliwy. Wystarczy chęć zmiany i dobre środowisko.